چگونه مدرسه شاد داشته باشیم
محمدعلی محمدیان. کارشناس مسائل آموزشی
دانشآموزان مدارس ما به جای لذت دوران کودکی و فراگیری مهارتهای زندگی مجبورند برای گذراندن دوران تحصیلات عمومی و گرفتن مدرک، مسیری طاقتفرسا را آن هم غالبا با بیرغبتی طی کنند. این در حالی است که در کشورهای توسعهیافته، فرد شادترین لحظات زندگی خود را در مدرسه میگذراند و نه تنها با مدرسه احساس بیگانگی نمیکند بلکه بخش عمدهای از زندگی اجتماعی خود را در آنجا تجربه میکند. اما اشکال در چیست و چه عیبی در نظام آموزشی ما وجود دارد که مدارس را برای بچهها خستهکننده کرده تا از هر فرصتی برای تعطیلکردن و به عبارتی گریزانبودن از درس و مدرسه استقبال کنند. سالهاست که بحث بازنگری در شیوه و نظام آموزشوپرورش، چه از نظر محتوای کتب درسی و چه از نظر ساختار و برنامههای آموزشی و اداری مطرح است، اما این تغییرات گوناگون نتوانسته مدرسه را برای دانشآموزان به محیطی جذاب و مفید و شاد تبدیل کند. از نظر نگارنده، عواملی وجود دارد که بدون شک مانع ایجاد و نهادینهشدن نشاط و سرخوشی در دانشآموزان میشوند که میتوان با شناخت و تعدیل آنها این دغدغه را برطرف کرد.
سنگین و حجیمبودن کتابهای درسی دانشآموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ایجاد خستگی و ددگی دانشآموزان، عملا فرصتی برای آموزش عمیق مطالب باقی نمیگذارد. محیط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئینات و رنگآمیزی نامناسب و نورگیرنبودن کلاسهای مدرسه، تدریس به شیوههای عموما سنتی، معلممحوری، اام پذیرش بیچونوچرای دانشآموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانشآموز در فرایند کلاس که موجب بیحوصلگی و خستگی زودرس میشود. رابطه غیرصمیمی و خشک بین معلم و دانشآموز و اام به انجام تکالیف سنگین و بیتوجهی به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبیه بدنی در برخی کلاسهای درس که هرازگاهی اخباری از برخورد خشن معلم با دانشآموزان شنیده میشود. همچنین از دیگر عواملی که موجب عدم رغبت دانشآموزان برای حضور در کلاسها و بیعلاقگی آنها به مدارس میشود، برگزاری کلاسهای صبح زود است که علاوه بر تأثیراتی که بر سلامتی بچهها دارد، آنها را از مدرسه بیزار میکند. همچنین ایجاد استرس و اضطراب ناشی از روشهای نادرست آموزشی و محیط مدرسه موجب بیانگیزگی دانشآموزان برای حضوری شاداب در مدرسه میشود.
برای دستیابی به تحقق آرمانهای مربوط به شادابسازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزشوپرورش ایجاد کرد. در واقع شادابسازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جستوجو کرد. با توجه به اینکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعلیم بیابند و تربیت شوند جامعه نیز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غیر این صورت، هیچ امیدی نیست. برای اینکه سلامت جسمانی و روانی دانشآموزان حفظ شود، باید سعی کنیم با شناسایی عوامل مؤثر بر شادی، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفی مؤثر بر شادی را فراهم کنیم. از آنجا که شادی بزرگترها عامل مؤثر در شادی و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمیتوانند فرزندان و دانشآموزانی شاد تربیت کنند، از اینرو با ارائه نظام اعتقادی برای دستیابی به شادی، میتوان به افزایش شادی در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب، مردم میتوانند تغییری مثبت در زندگی خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگی داشته باشند و به شادی و مسرت دائمی دست یابند و فقط در این صورت است که میتوانند شادی و مسرت را در وجود کودکان خود نیز پرورش دهند.
شادزیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبتکردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تأمین میکند. نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرحبخش در آموزشگاهها کم است. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماریهای مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. در گذشته بهنظر میرسید که وظیفه آموزشوپرورش تولید عدهای فارغالتحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظامهای آموزشوپرورش علاوه برکسب مهارتهای خواندن و نوشتن، کسب مهارت زیستن و حل مسئله و چگونگی رویارویی با چالشهای هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: شوق زندگیکردن را به دانشآموزان بیاموزیم». ولی باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است. در دنیای پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خیالی آسوده، نعمتی است که همگان آرزوی آن را دارند. از امام باقر علیهالسلام نقل است: نزد خدا، عبادتی محبوبتر از شادکردن مؤمنان نیست». با این گواهیهای روشن از آموزههای دینی و نیز سیره ائمه، چرا محیط مدرسه برای دانشآموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و میتوانند مؤمنان واقعی جامعه آینده باشند، محیطی شاد و بانشاط نباشد. مدرسه شاد میتواند شوق زندگی را به دانشآموزان هدیه دهد. روانشناسی به نام دیوید مایرز سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و میگوید سرخوشی نوعی احساس امنیت است؛ احساس اینکه زندگی به طور کلی بهخوبی میگذرد». این حالت خوشی و نشاط، آنی و زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد. دکتر ویلیام فرای (استاد دانشگاه استانفورد) که تأثیرهای خنده و شوخی را بر سلامت جسمی و روحی به مدت سه سال بررسی کرده است، میگوید خنده در هر روز به اندازه ۱۰ دقیقه ورزش قایقسواری و پاروزدن برای کارکردن قلب و عروق بدن مفید است. همچنین باعث تغییر شکل امواج مغزی و ضرباهنگ تنفس میشود، از احساس درد میکاهد و ترشح هورمونهای مربوط به استرس را کاهش میدهد و با افزایش فعالیت سلولهای مدافع موجب تقویت ایمنی بدن در مقابل بیماریها میشود.
ورزش و تغذیه مناسب، به سلامت فکر و روان کمک میکند زیرا ورزش میزان بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز را تغییر میدهد و موجب افزایش جریان خون و جذب اکسیژن شود
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم و برقرار میکند. چنانچه قرار باشد که روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. حال چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت. معلمانی که حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمیتوانند ارائه کنند، آنان از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. هر معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز بهعنوان نقصی در تدریس خود توجه و تلاش کند تا در خود توانایی کشف روشهای جدید را به وجود آورد. معلم باید این امکان را داشته باشد تا بهترین روش ممکن را انتخاب کند. هر درسی در میان درسها از اهمیت ویژهای برخوردار است و اگر شاگرد به ارزش آن درس آگاه شود، آن درس برایش معنیدارتر میشود.
۱- همیشه چهره خندان و تبسم را در نگاه و صورت خود داشته باشیم
۲- در معاشرت با اطرافیان با احساس و شاداب باشیم
۳- رفتارهای مثبت را برجسته و توجه نماییم
۴- از کلمات محبت آمیز و خودمانی در سخنان خود استفاده کنیم
۵- کبرو غروربی جا نداشته باشیم وخود را برتر از دیگران ندانیم
۶- برنامه های شاد در ساعات تفریح در مدرسه داشته باشیم .
۷- از موسیقی در ساعات مناسب به موقع استفاده کنیم
۸- دیگران را دعوت به لبخند و شادی نماییم .
۹- رنگ آمیزی دیوارهای کلاس و راهرو را فراموش نکنیم
۱۰ - ایجاد فضای سبز در حیاط مدرسه و تزیین کلاس وراهرو به گلهای زیبا محیط را شاد می نماید.
تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی
روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف میکند: نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی میگذرد».
این حالت خوشی و نشاط،زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد.
معلم شاد و با روحیه
اگر قرار باشد روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت.
معلمانی که نمیتوانند حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمایش دهند، از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز، تلاش کند تا توانایی روشهای جدید تدریس و گرداندن کلاس را در خود کشف کند.
اگر دانشآموزان آگاه شوند که چه باید بخوانند، چرا باید بخوانند، درسی که میخوانند چه سودی در آینده نزدیک و آینده دور برای آنها دارد و مورد کاربرددرس در جامعه کجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف برای شان روشن خواهد شد.
باکسب این اطلاعات است که دانشآموز به کلاس، درس و معلم خود رغبت پیدا میکند و محیط کلاس و مدرسه برای او شاد و نشاط آفرین میشود.
مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است. این موضوع به ندرت مورد تایید قرار میگیرد. برخی مدرسه را به عنوان یک ماشین یا کارخانه میشناسند.
در حالی که میتوان شرایطی را در مدرسه به وجود آورد که اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط کند.
روشهایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس در زیر ارائه میشود. امید است که این روشها باعث شود شوق و انگیزه بیشتری در دانشآموزان به وجود می اورد.
مشهد مدرسه نورالهدی جشن المپیاد ورزشی
چگونه مدرسه شاد داشته باشیم
محمدعلی محمدیان. کارشناس مسائل آموزشی
راه کار های شادی مدرسه
۱- همیشه چهره خندان و تبسم را در نگاه و صورت خود داشته باشیم
۲- در معاشرت با اطرافیان با احساس و شاداب باشیم
۳- رفتارهای مثبت را برجسته و توجه نماییم
۴- از کلمات محبت آمیز و خودمانی در سخنان خود استفاده کنیم
۵- کبرو غروربی جا نداشته باشیم وخود را برتر از دیگران ندانیم
۶- برنامه های شاد در ساعات تفریح در مدرسه داشته باشیم .
۷- از موسیقی در ساعات مناسب به موقع استفاده کنیم
۸- دیگران را دعوت به لبخند و شادی نماییم .
۹- رنگ آمیزی دیوارهای کلاس و راهرو را فراموش نکنیم
۱۰ - ایجاد فضای سبز در حیاط مدرسه و تزیین کلاس وراهرو به گلهای زیبا محیط را شاد می نماید.
دانشآموزان مدارس ما به جای لذت دوران کودکی و فراگیری مهارتهای زندگی مجبورند برای گذراندن دوران تحصیلات عمومی و گرفتن مدرک، مسیری طاقتفرسا را آن هم غالبا با بیرغبتی طی کنند. این در حالی است که در کشورهای توسعهیافته، فرد شادترین لحظات زندگی خود را در مدرسه میگذراند و نه تنها با مدرسه احساس بیگانگی نمیکند بلکه بخش عمدهای از زندگی اجتماعی خود را در آنجا تجربه میکند. اما اشکال در چیست و چه عیبی در نظام آموزشی ما وجود دارد که مدارس را برای بچهها خستهکننده کرده تا از هر فرصتی برای تعطیلکردن و به عبارتی گریزانبودن از درس و مدرسه استقبال کنند. سالهاست که بحث بازنگری در شیوه و نظام آموزشوپرورش، چه از نظر محتوای کتب درسی و چه از نظر ساختار و برنامههای آموزشی و اداری مطرح است، اما این تغییرات گوناگون نتوانسته مدرسه را برای دانشآموزان به محیطی جذاب و مفید و شاد تبدیل کند. از نظر نگارنده، عواملی وجود دارد که بدون شک مانع ایجاد و نهادینهشدن نشاط و سرخوشی در دانشآموزان میشوند که میتوان با شناخت و تعدیل آنها این دغدغه را برطرف کرد.
سنگین و حجیمبودن کتابهای درسی دانشآموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ایجاد خستگی و ددگی دانشآموزان، عملا فرصتی برای آموزش عمیق مطالب باقی نمیگذارد. محیط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئینات و رنگآمیزی نامناسب و نورگیرنبودن کلاسهای مدرسه، تدریس به شیوههای عموما سنتی، معلممحوری، اام پذیرش بیچونوچرای دانشآموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانشآموز در فرایند کلاس که موجب بیحوصلگی و خستگی زودرس میشود. رابطه غیرصمیمی و خشک بین معلم و دانشآموز و اام به انجام تکالیف سنگین و بیتوجهی به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبیه بدنی در برخی کلاسهای درس که هرازگاهی اخباری از برخورد خشن معلم با دانشآموزان شنیده میشود. همچنین از دیگر عواملی که موجب عدم رغبت دانشآموزان برای حضور در کلاسها و بیعلاقگی آنها به مدارس میشود، برگزاری کلاسهای صبح زود است که علاوه بر تأثیراتی که بر سلامتی بچهها دارد، آنها را از مدرسه بیزار میکند. همچنین ایجاد استرس و اضطراب ناشی از روشهای نادرست آموزشی و محیط مدرسه موجب بیانگیزگی دانشآموزان برای حضوری شاداب در مدرسه میشود.
برای دستیابی به تحقق آرمانهای مربوط به شادابسازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزشوپرورش ایجاد کرد. در واقع شادابسازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جستوجو کرد. با توجه به اینکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعلیم بیابند و تربیت شوند جامعه نیز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غیر این صورت، هیچ امیدی نیست. برای اینکه سلامت جسمانی و روانی دانشآموزان حفظ شود، باید سعی کنیم با شناسایی عوامل مؤثر بر شادی، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفی مؤثر بر شادی را فراهم کنیم. از آنجا که شادی بزرگترها عامل مؤثر در شادی و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمیتوانند فرزندان و دانشآموزانی شاد تربیت کنند، از اینرو با ارائه نظام اعتقادی برای دستیابی به شادی، میتوان به افزایش شادی در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب، مردم میتوانند تغییری مثبت در زندگی خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگی داشته باشند و به شادی و مسرت دائمی دست یابند و فقط در این صورت است که میتوانند شادی و مسرت را در وجود کودکان خود نیز پرورش دهند.
شادزیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبتکردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تأمین میکند. نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرحبخش در آموزشگاهها کم است. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماریهای مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. در گذشته بهنظر میرسید که وظیفه آموزشوپرورش تولید عدهای فارغالتحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظامهای آموزشوپرورش علاوه برکسب مهارتهای خواندن و نوشتن، کسب مهارت زیستن و حل مسئله و چگونگی رویارویی با چالشهای هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: شوق زندگیکردن را به دانشآموزان بیاموزیم». ولی باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است. در دنیای پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خیالی آسوده، نعمتی است که همگان آرزوی آن را دارند. از امام باقر علیهالسلام نقل است: نزد خدا، عبادتی محبوبتر از شادکردن مؤمنان نیست». با این گواهیهای روشن از آموزههای دینی و نیز سیره ائمه، چرا محیط مدرسه برای دانشآموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و میتوانند مؤمنان واقعی جامعه آینده باشند، محیطی شاد و بانشاط نباشد. مدرسه شاد میتواند شوق زندگی را به دانشآموزان هدیه دهد. روانشناسی به نام دیوید مایرز سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و میگوید سرخوشی نوعی احساس امنیت است؛ احساس اینکه زندگی به طور کلی بهخوبی میگذرد». این حالت خوشی و نشاط، آنی و زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد. دکتر ویلیام فرای (استاد دانشگاه استانفورد) که تأثیرهای خنده و شوخی را بر سلامت جسمی و روحی به مدت سه سال بررسی کرده است، میگوید خنده در هر روز به اندازه ۱۰ دقیقه ورزش قایقسواری و پاروزدن برای کارکردن قلب و عروق بدن مفید است. همچنین باعث تغییر شکل امواج مغزی و ضرباهنگ تنفس میشود، از احساس درد میکاهد و ترشح هورمونهای مربوط به استرس را کاهش میدهد و با افزایش فعالیت سلولهای مدافع موجب تقویت ایمنی بدن در مقابل بیماریها میشود.
ورزش و تغذیه مناسب، به سلامت فکر و روان کمک میکند زیرا ورزش میزان بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز را تغییر میدهد و موجب افزایش جریان خون و جذب اکسیژن شود
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم و برقرار میکند. چنانچه قرار باشد که روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. حال چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت. معلمانی که حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمیتوانند ارائه کنند، آنان از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. هر معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز بهعنوان نقصی در تدریس خود توجه و تلاش کند تا در خود توانایی کشف روشهای جدید را به وجود آورد. معلم باید این امکان را داشته باشد تا بهترین روش ممکن را انتخاب کند. هر درسی در میان درسها از اهمیت ویژهای برخوردار است و اگر شاگرد به ارزش آن درس آگاه شود، آن درس برایش معنیدارتر میشود.
تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی
روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف میکند: نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی میگذرد».
این حالت خوشی و نشاط،زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد.
معلم شاد و با روحیه
اگر قرار باشد روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت.
معلمانی که نمیتوانند حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمایش دهند، از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز، تلاش کند تا توانایی روشهای جدید تدریس و گرداندن کلاس را در خود کشف کند.
اگر دانشآموزان آگاه شوند که چه باید بخوانند، چرا باید بخوانند، درسی که میخوانند چه سودی در آینده نزدیک و آینده دور برای آنها دارد و مورد کاربرددرس در جامعه کجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف برای شان روشن خواهد شد.
باکسب این اطلاعات است که دانشآموز به کلاس، درس و معلم خود رغبت پیدا میکند و محیط کلاس و مدرسه برای او شاد و نشاط آفرین میشود.
مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است. این موضوع به ندرت مورد تایید قرار میگیرد. برخی مدرسه را به عنوان یک ماشین یا کارخانه میشناسند.
در حالی که میتوان شرایطی را در مدرسه به وجود آورد که اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط کند.
روشهایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس در زیر ارائه میشود. امید است که این روشها باعث شود شوق و انگیزه بیشتری در دانشآموزان به وجود آید.
مشهد مدرسه نورالهدی جشن المپیاد ورزشی
چگونه مدرسه شاد داشته باشیم
محمدعلی محمدیان. کارشناس مسائل آموزشی
دانشآموزان مدارس ما به جای لذت دوران کودکی و فراگیری مهارتهای زندگی مجبورند برای گذراندن دوران تحصیلات عمومی و گرفتن مدرک، مسیری طاقتفرسا را آن هم غالبا با بیرغبتی طی کنند. این در حالی است که در کشورهای توسعهیافته، فرد شادترین لحظات زندگی خود را در مدرسه میگذراند و نه تنها با مدرسه احساس بیگانگی نمیکند بلکه بخش عمدهای از زندگی اجتماعی خود را در آنجا تجربه میکند. اما اشکال در چیست و چه عیبی در نظام آموزشی ما وجود دارد که مدارس را برای بچهها خستهکننده کرده تا از هر فرصتی برای تعطیلکردن و به عبارتی گریزانبودن از درس و مدرسه استقبال کنند. سالهاست که بحث بازنگری در شیوه و نظام آموزشوپرورش، چه از نظر محتوای کتب درسی و چه از نظر ساختار و برنامههای آموزشی و اداری مطرح است، اما این تغییرات گوناگون نتوانسته مدرسه را برای دانشآموزان به محیطی جذاب و مفید و شاد تبدیل کند. از نظر نگارنده، عواملی وجود دارد که بدون شک مانع ایجاد و نهادینهشدن نشاط و سرخوشی در دانشآموزان میشوند که میتوان با شناخت و تعدیل آنها این دغدغه را برطرف کرد.
سنگین و حجیمبودن کتابهای درسی دانشآموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ایجاد خستگی و ددگی دانشآموزان، عملا فرصتی برای آموزش عمیق مطالب باقی نمیگذارد. محیط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئینات و رنگآمیزی نامناسب و نورگیرنبودن کلاسهای مدرسه، تدریس به شیوههای عموما سنتی، معلممحوری، اام پذیرش بیچونوچرای دانشآموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانشآموز در فرایند کلاس که موجب بیحوصلگی و خستگی زودرس میشود. رابطه غیرصمیمی و خشک بین معلم و دانشآموز و اام به انجام تکالیف سنگین و بیتوجهی به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبیه بدنی در برخی کلاسهای درس که هرازگاهی اخباری از برخورد خشن معلم با دانشآموزان شنیده میشود. همچنین از دیگر عواملی که موجب عدم رغبت دانشآموزان برای حضور در کلاسها و بیعلاقگی آنها به مدارس میشود، برگزاری کلاسهای صبح زود است که علاوه بر تأثیراتی که بر سلامتی بچهها دارد، آنها را از مدرسه بیزار میکند. همچنین ایجاد استرس و اضطراب ناشی از روشهای نادرست آموزشی و محیط مدرسه موجب بیانگیزگی دانشآموزان برای حضوری شاداب در مدرسه میشود.
برای دستیابی به تحقق آرمانهای مربوط به شادابسازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزشوپرورش ایجاد کرد. در واقع شادابسازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جستوجو کرد. با توجه به اینکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعلیم بیابند و تربیت شوند جامعه نیز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غیر این صورت، هیچ امیدی نیست. برای اینکه سلامت جسمانی و روانی دانشآموزان حفظ شود، باید سعی کنیم با شناسایی عوامل مؤثر بر شادی، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفی مؤثر بر شادی را فراهم کنیم. از آنجا که شادی بزرگترها عامل مؤثر در شادی و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمیتوانند فرزندان و دانشآموزانی شاد تربیت کنند، از اینرو با ارائه نظام اعتقادی برای دستیابی به شادی، میتوان به افزایش شادی در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب، مردم میتوانند تغییری مثبت در زندگی خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگی داشته باشند و به شادی و مسرت دائمی دست یابند و فقط در این صورت است که میتوانند شادی و مسرت را در وجود کودکان خود نیز پرورش دهند.
شادزیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبتکردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تأمین میکند. نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرحبخش در آموزشگاهها کم است. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماریهای مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. در گذشته بهنظر میرسید که وظیفه آموزشوپرورش تولید عدهای فارغالتحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظامهای آموزشوپرورش علاوه برکسب مهارتهای خواندن و نوشتن، کسب مهارت زیستن و حل مسئله و چگونگی رویارویی با چالشهای هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: شوق زندگیکردن را به دانشآموزان بیاموزیم». ولی باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است. در دنیای پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خیالی آسوده، نعمتی است که همگان آرزوی آن را دارند. از امام باقر علیهالسلام نقل است: نزد خدا، عبادتی محبوبتر از شادکردن مؤمنان نیست». با این گواهیهای روشن از آموزههای دینی و نیز سیره ائمه، چرا محیط مدرسه برای دانشآموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و میتوانند مؤمنان واقعی جامعه آینده باشند، محیطی شاد و بانشاط نباشد. مدرسه شاد میتواند شوق زندگی را به دانشآموزان هدیه دهد. روانشناسی به نام دیوید مایرز سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و میگوید سرخوشی نوعی احساس امنیت است؛ احساس اینکه زندگی به طور کلی بهخوبی میگذرد». این حالت خوشی و نشاط، آنی و زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد. دکتر ویلیام فرای (استاد دانشگاه استانفورد) که تأثیرهای خنده و شوخی را بر سلامت جسمی و روحی به مدت سه سال بررسی کرده است، میگوید خنده در هر روز به اندازه ۱۰ دقیقه ورزش قایقسواری و پاروزدن برای کارکردن قلب و عروق بدن مفید است. همچنین باعث تغییر شکل امواج مغزی و ضرباهنگ تنفس میشود، از احساس درد میکاهد و ترشح هورمونهای مربوط به استرس را کاهش میدهد و با افزایش فعالیت سلولهای مدافع موجب تقویت ایمنی بدن در مقابل بیماریها میشود.
ورزش و تغذیه مناسب، به سلامت فکر و روان کمک میکند زیرا ورزش میزان بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز را تغییر میدهد و موجب افزایش جریان خون و جذب اکسیژن شود
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم و برقرار میکند. چنانچه قرار باشد که روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. حال چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت. معلمانی که حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمیتوانند ارائه کنند، آنان از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. هر معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز بهعنوان نقصی در تدریس خود توجه و تلاش کند تا در خود توانایی کشف روشهای جدید را به وجود آورد. معلم باید این امکان را داشته باشد تا بهترین روش ممکن را انتخاب کند. هر درسی در میان درسها از اهمیت ویژهای برخوردار است و اگر شاگرد به ارزش آن درس آگاه شود، آن درس برایش معنیدارتر میشود.
تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی
روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف میکند: نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی میگذرد».
نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد.
معلم شاد و با روحیه
اگر قرار باشد روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت.
معلمانی که نمیتوانند حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمایش دهند، از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز، تلاش کند تا توانایی روشهای جدید تدریس و گرداندن کلاس را در خود کشف کند.
اگر دانشآموزان آگاه شوند که چه باید بخوانند، چرا باید بخوانند، درسی که میخوانند چه سودی در آینده نزدیک و آینده دور برای آنها دارد و مورد کاربرددرس در جامعه کجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف برای شان روشن خواهد شد.
باکسب این اطلاعات است که دانشآموز به کلاس، درس و معلم خود رغبت پیدا میکند و محیط کلاس و مدرسه برای او شاد و نشاط آفرین میشود.
مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است. این موضوع به ندرت مورد تایید قرار میگیرد. برخی مدرسه را به عنوان یک ماشین یا کارخانه میشناسند.
در حالی که میتوان شرایطی را در مدرسه به وجود آورد که اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط کند.
روشهایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس در زیر ارائه میشود. امید است که این روشها باعث شود شوق و انگیزه بیشتری در دانشآموزان به وجود آید.
راه کار های شادی مدرسه
۱- همیشه چهره خندان و تبسم را در نگاه و صورت خود داشته باشیم
۲- در معاشرت با اطرافیان با احساس و شاداب باشیم
۳- رفتارهای مثبت را برجسته و توجه نماییم
۴- از کلمات محبت آمیز و خودمانی در سخنان خود استفاده کنیم
۵- کبرو غروربی جا نداشته باشیم وخود را برتر از دیگران ندانیم
۶- برنامه های شاد در ساعات تفریح در مدرسه داشته باشیم .
۷- از موسیقی در ساعات مناسب به موقع استفاده کنیم
۸- دیگران را دعوت به لبخند و شادی نماییم .
۹- رنگ آمیزی دیوارهای کلاس و راهرو را فراموش نکنیم
۱۰ - ایجاد فضای سبز در حیاط مدرسه و تزیین کلاس وراهرو به گلهای زیبا محیط را شاد می نماید.
چگونه مدرسه شاد داشته باشیم
محمدعلی محمدیان. کارشناس مسائل آموزشی
دانشآموزان مدارس ما به جای لذت دوران کودکی و فراگیری مهارتهای زندگی مجبورند برای گذراندن دوران تحصیلات عمومی و گرفتن مدرک، مسیری طاقتفرسا را آن هم غالبا با بیرغبتی طی کنند. این در حالی است که در کشورهای توسعهیافته، فرد شادترین لحظات زندگی خود را در مدرسه میگذراند و نه تنها با مدرسه احساس بیگانگی نمیکند بلکه بخش عمدهای از زندگی اجتماعی خود را در آنجا تجربه میکند. اما اشکال در چیست و چه عیبی در نظام آموزشی ما وجود دارد که مدارس را برای بچهها خستهکننده کرده تا از هر فرصتی برای تعطیلکردن و به عبارتی گریزانبودن از درس و مدرسه استقبال کنند. سالهاست که بحث بازنگری در شیوه و نظام آموزشوپرورش، چه از نظر محتوای کتب درسی و چه از نظر ساختار و برنامههای آموزشی و اداری مطرح است، اما این تغییرات گوناگون نتوانسته مدرسه را برای دانشآموزان به محیطی جذاب و مفید و شاد تبدیل کند. از نظر نگارنده، عواملی وجود دارد که بدون شک مانع ایجاد و نهادینهشدن نشاط و سرخوشی در دانشآموزان میشوند که میتوان با شناخت و تعدیل آنها این دغدغه را برطرف کرد.
سنگین و حجیمبودن کتابهای درسی دانشآموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ایجاد خستگی و ددگی دانشآموزان، عملا فرصتی برای آموزش عمیق مطالب باقی نمیگذارد. محیط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئینات و رنگآمیزی نامناسب و نورگیرنبودن کلاسهای مدرسه، تدریس به شیوههای عموما سنتی، معلممحوری، اام پذیرش بیچونوچرای دانشآموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانشآموز در فرایند کلاس که موجب بیحوصلگی و خستگی زودرس میشود. رابطه غیرصمیمی و خشک بین معلم و دانشآموز و اام به انجام تکالیف سنگین و بیتوجهی به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبیه بدنی در برخی کلاسهای درس که هرازگاهی اخباری از برخورد خشن معلم با دانشآموزان شنیده میشود. همچنین از دیگر عواملی که موجب عدم رغبت دانشآموزان برای حضور در کلاسها و بیعلاقگی آنها به مدارس میشود، برگزاری کلاسهای صبح زود است که علاوه بر تأثیراتی که بر سلامتی بچهها دارد، آنها را از مدرسه بیزار میکند. همچنین ایجاد استرس و اضطراب ناشی از روشهای نادرست آموزشی و محیط مدرسه موجب بیانگیزگی دانشآموزان برای حضوری شاداب در مدرسه میشود.
برای دستیابی به تحقق آرمانهای مربوط به شادابسازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزشوپرورش ایجاد کرد. در واقع شادابسازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جستوجو کرد. با توجه به اینکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعلیم بیابند و تربیت شوند جامعه نیز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غیر این صورت، هیچ امیدی نیست. برای اینکه سلامت جسمانی و روانی دانشآموزان حفظ شود، باید سعی کنیم با شناسایی عوامل مؤثر بر شادی، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفی مؤثر بر شادی را فراهم کنیم. از آنجا که شادی بزرگترها عامل مؤثر در شادی و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمیتوانند فرزندان و دانشآموزانی شاد تربیت کنند، از اینرو با ارائه نظام اعتقادی برای دستیابی به شادی، میتوان به افزایش شادی در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب، مردم میتوانند تغییری مثبت در زندگی خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگی داشته باشند و به شادی و مسرت دائمی دست یابند و فقط در این صورت است که میتوانند شادی و مسرت را در وجود کودکان خود نیز پرورش دهند.
شادزیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبتکردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تأمین میکند. نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرحبخش در آموزشگاهها کم است. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماریهای مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. در گذشته بهنظر میرسید که وظیفه آموزشوپرورش تولید عدهای فارغالتحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظامهای آموزشوپرورش علاوه برکسب مهارتهای خواندن و نوشتن، کسب مهارت زیستن و حل مسئله و چگونگی رویارویی با چالشهای هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: شوق زندگیکردن را به دانشآموزان بیاموزیم». ولی باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است. در دنیای پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خیالی آسوده، نعمتی است که همگان آرزوی آن را دارند. از امام باقر علیهالسلام نقل است: نزد خدا، عبادتی محبوبتر از شادکردن مؤمنان نیست». با این گواهیهای روشن از آموزههای دینی و نیز سیره ائمه، چرا محیط مدرسه برای دانشآموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و میتوانند مؤمنان واقعی جامعه آینده باشند، محیطی شاد و بانشاط نباشد. مدرسه شاد میتواند شوق زندگی را به دانشآموزان هدیه دهد. روانشناسی به نام دیوید مایرز سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و میگوید سرخوشی نوعی احساس امنیت است؛ احساس اینکه زندگی به طور کلی بهخوبی میگذرد». این حالت خوشی و نشاط، آنی و زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد. دکتر ویلیام فرای (استاد دانشگاه استانفورد) که تأثیرهای خنده و شوخی را بر سلامت جسمی و روحی به مدت سه سال بررسی کرده است، میگوید خنده در هر روز به اندازه ۱۰ دقیقه ورزش قایقسواری و پاروزدن برای کارکردن قلب و عروق بدن مفید است. همچنین باعث تغییر شکل امواج مغزی و ضرباهنگ تنفس میشود، از احساس درد میکاهد و ترشح هورمونهای مربوط به استرس را کاهش میدهد و با افزایش فعالیت سلولهای مدافع موجب تقویت ایمنی بدن در مقابل بیماریها میشود.
ورزش و تغذیه مناسب، به سلامت فکر و روان کمک میکند زیرا ورزش میزان بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز را تغییر میدهد و موجب افزایش جریان خون و جذب اکسیژن شود
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم و برقرار میکند. چنانچه قرار باشد که روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. حال چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت. معلمانی که حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمیتوانند ارائه کنند، آنان از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. هر معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز بهعنوان نقصی در تدریس خود توجه و تلاش کند تا در خود توانایی کشف روشهای جدید را به وجود آورد. معلم باید این امکان را داشته باشد تا بهترین روش ممکن را انتخاب کند. هر درسی در میان درسها از اهمیت ویژهای برخوردار است و اگر شاگرد به ارزش آن درس آگاه شود، آن درس برایش معنیدارتر میشود.
تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی
روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد میداند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف میکند: نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی میگذرد».
معلم شاد و با روحیه
اگر قرار باشد روح دانشآموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانشآموزان وجود خواهد داشت.
معلمانی که نمیتوانند حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمایش دهند، از لحاظ انتقال فکر با دانشآموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان آمادگی ندارند. معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانشآموز، تلاش کند تا توانایی روشهای جدید تدریس و گرداندن کلاس را در خود کشف کند.
اگر دانشآموزان آگاه شوند که چه باید بخوانند، چرا باید بخوانند، درسی که میخوانند چه سودی در آینده نزدیک و آینده دور برای آنها دارد و مورد کاربرددرس در جامعه کجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف برای شان روشن خواهد شد.
باکسب این اطلاعات است که دانشآموز به کلاس، درس و معلم خود رغبت پیدا میکند و محیط کلاس و مدرسه برای او شاد و نشاط آفرین میشود.
مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است. این موضوع به ندرت مورد تایید قرار میگیرد. برخی مدرسه را به عنوان یک ماشین یا کارخانه میشناسند.
در حالی که میتوان شرایطی را در مدرسه به وجود آورد که اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط کند.
روشهایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس در زیر ارائه میشود. امید است که این روشها باعث شود شوق و انگیزه بیشتری در دانشآموزان به وجود آید.
راه کار های شادی مدرسه
۱- همیشه چهره خندان و تبسم را در نگاه و صورت خود داشته باشیم
۲- در معاشرت با اطرافیان با احساس و شاداب باشیم
۳- رفتارهای مثبت را برجسته و توجه نماییم
۴- از کلمات محبت آمیز و خودمانی در سخنان خود استفاده کنیم
۵- کبرو غروربی جا نداشته باشیم وخود را برتر از دیگران ندانیم
۶- برنامه های شاد در ساعات تفریح در مدرسه داشته باشیم .
۷- از موسیقی در ساعات مناسب به موقع استفاده کنیم
۸- دیگران را دعوت به لبخند و شادی نماییم .
۹- رنگ آمیزی دیوارهای کلاس و راهرو را فراموش نکنیم
۱۰ - ایجاد فضای سبز در حیاط مدرسه و تزیین کلاس وراهرو به گلهای زیبا محیط را شاد می نماید.
از گفته ی دانش اموزان مدرسه ی نوالهدا
دانش اموزان در مدرسه علاوه بر درس خواندن و زنگ تفریح ب خیلی چیزها نیاز مند هستن دانش اموزان از اینکه پشت سرهم درس بخوانندان درس خواندن برایشان حوصله سر بر وبی لذت میشود پس مدیران،معاوان ،وغیرهاقداماتی در این زمینه باید انجام بدهند این اقدامات شامل.چشن ها ب منظور مناسبت های خاص و غیره.و معلمان نیز باید فعالیت های انجام دهند مثلا پوشیدن لباس منظم،روی خندان ،اخلاق خوش داشته باشن تا روحیه دانش اموزان حفظ شودبرگزاری کلاس های تقویت روحدر زمان بیکاری درسی ،برگزاری کلاس های هنری برای باز نگهداشتن حافظهی دانش اموز. ما برای اینکه یک مدرسهی شاد داشته باشیم باید با هم همکاری کنیم.
درباره این سایت